Covid-19’un pandemi olarak ilan edilmesinin dördüncü yıldönümü yaklaşıyor. 2024 yılında aşıların bulunabilirliği, 2020’nin başında yetkililerin kontrol altına almak için mücadele ettiği hastalıktan çok farklı bir canavar haline getirdi. O zamandan bu yana SARS-CoV-2 virüsü ve etkileri hakkında çok şey öğrendik, ancak bu araştırma önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Yakın tarihli bir yayın, vejetaryen veya vegan diyetin Covid-19’a karşı korunmaya nasıl yardımcı olabileceğine dair bir dizi yeni manşete yol açtı, ancak bazı uzmanlar çalışmanın abartıyı karşıladığına ikna olmadı.
UYARI: İçeriğimiz tavsiye olarak yazılmamıştır. Uygulamadan önce mutlaka doktorunuza başvurun.
Kaynak: https://www.iflscience.com/is-a-vegan…
Araştırma ekibi, Mart ve Temmuz 2022 tarihleri arasında işe alınan 702 Brezilyalı yetişkinden elde edilen verileri kullanarak, bu kişileri beyan ettikleri beslenme alışkanlıklarına göre omnivor (424 kişi) veya ağırlıklı olarak bitki temelli (278 kişi) gruplara ayırdı.
Bitki temelli grup daha sonra iki kategoriye ayrılmıştır: haftada en fazla üç kez et yiyenler olarak tanımlanan esnek beslenenler ve vejetaryen/vegan birleşik kategorisi.
Tüm 702 kişilik grubun 330’u (yüzde 47) Covid-19 geçirdiğini bildirmiştir – 224’ünde ‘hafif’ semptomlar, kalan 106’sında ise ‘orta’ semptomlar görülmüştür.
Verilerin analizi, omnivorların bildirilen Covid-19 vakalarının bitki temelli gruplardan önemli ölçüde daha yüksek olduğunu (yüzde 52’ye karşı yüzde 40) ve yüzde 18’inin orta ila şiddetli semptomlar bildirmesiyle (yüzde 11’e karşı) daha zor zamanlar geçirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Bitki temelli grupların önceden var olan daha az tıbbi rahatsızlığı, daha yüksek fiziksel aktivite oranları ve daha düşük obezite oranları vardı; tüm bunlar yazarların Covid-19 ve komplikasyonları için potansiyel risk faktörleri olarak işaret ettiği hususlardır.
Genel olarak bakıldığında ve karıştırıcı faktörler düzeltildikten sonra, çalışma, çoğunlukla vejetaryen veya vegan bir diyet uygulayanların, hepçil bir diyetle beslenenlere göre hastalığa yakalanma olasılığının yüzde 39 daha az olduğu sonucuna varmıştır.
Bu manşet rakamı tek başına ele alındığında, beslenme alışkanlıklarınızı değiştirmenin sizi ölümcül olabilecek bir hastalığa karşı korumada önemli bir yol kat edebileceği sonucuna varmak kolaydır. Ancak ne yazık ki işler bu kadar basit değil.
Makalenin yazarları şöyle diyor: “Bitki temelli diyetlerin veya vejetaryen beslenme modellerinin uygulanmasını tavsiye ediyoruz.” Ancak çalışmada doğrudan yer almayan bazı uzmanlar bu tavsiyenin çok erken olduğuna inanıyor.
Surrey Üniversitesi’nde beslenme tıbbı profesörü olan Profesör Margaret Rayman, ‘Bu çalışmanın Covid-19 enfeksiyonu ile ilgili bu tavsiye için önemli bir kanıt sağlayamayacağını düşünüyorum’ yorumunda bulundu. Profesör Rayman daha sonra, insanların Covid-19 ile savaşmasına yardımcı olabilecek bazı önemli besin maddelerinin aslında omnivor bir diyetten elde edilmesinin daha kolay olduğunu öne süren diğer çalışmalardan elde edilen kanıtları aktarmaya devam etti.
Newcastle Üniversitesi’nde kanıt sentezi alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Dr. Gavin Stewart da örneklem sayısının nispeten küçük olması ve çalışmanın gözlemsel niteliği nedeniyle sonuçlara itiraz etmiştir.
‘Bu çalışma ilginç veriler sunmaktadır ancak yazarların vardığı sonuçlar, nedensel ilişkileri değerlendirmek üzere tasarlanmamış küçük gözlemsel çalışmaların doğasında var olan belirsizliği yeterince yansıtmamaktadır. Bitki temelli diyetlerin Covid-19 enfeksiyonunda önleyici bir role sahip olduğu sonucuna varmak için erkendir ve garanti edilmemektedir’ dedi.
Makalede hem beslenme bilgilerinin hem de Covid-19 enfeksiyon geçmişinin kendi kendilerine bildirildiği açıkça belirtilmiştir. Bu tür veri toplamalar her zaman önyargıya yol açmaktadır. Örneğin, insanlar bilinçli veya bilinçsiz olarak beslenme alışkanlıkları hakkında yanlış bilgi verebilir ve bazı insanlar asemptomatik COVID geçirmiş olabilir ve bu nedenle enfekte olduklarının farkında olmayabilirler.
Açık Üniversite’de Uygulamalı İstatistik Emeritus Profesör Kevin McConway, ‘Asıl sorun, bitki temelli beslenen kişilerde Covid-19 enfeksiyonu görülme sıklığının hepçil beslenen kişilere göre daha düşük olduğu bulgusuna rağmen, bu korelasyonun yediklerini söyledikleri diyet türünden mi yoksa başka bir şeyden mi kaynaklandığından emin olamamamızdır,’ şeklinde konuştu.
Profesör McConway, araştırmacıların farklı gruplarda önceden var olan tıbbi durumlar gibi sonuçları etkileyebilecek birçok faktörü hesaba katmak için istatistiksel ayarlamalar yaptıklarını, ancak tüm temellerinizi kapsamanın neredeyse imkansız olduğunu kabul etti.
‘Bu, diyet türünün en azından bir dereceye kadar enfeksiyon riskinde farklılıklara neden olma olasılığını ortadan kaldırmıyor, ancak bu çalışmadan neden ve sonuç konusunda emin olamayacağımız anlamına geliyor.’
Profesör McConway, “Elbette, Covid-19 enfeksiyonu riski üzerindeki herhangi bir etkisi dışında, insanların diyetlerindeki bitki bazlı gıda miktarını artırmak istemelerinin birçok nedeni var” dedi. Örneğin, pek çok kişi çevre kaygısı ya da hayvansal ürün tüketimine ideolojik bir itiraz nedeniyle bitki temelli bir yaşam tarzını benimsiyor.
Yazarların kendileri ve burada alıntılanan uzmanlar tarafından vurgulanan uyarılar göz önüne alındığında, yalnızca bu çalışmaya dayanarak tüm yaşam tarzınızı değiştirmek yersiz olacaktır. Bununla birlikte, çalışmadaki ‘bitki temelli’ grubun, hala et yiyen ancak daha az sıklıkla et yiyen ‘flexitarians’ olarak adlandırılan grubu içerdiğini de hatırlamakta fayda var.
Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım…
