T24 Dış Haberler
ABD Kongresi’nden TikTok’un ABD’de yasaklanmasına yol açabilecek yasa tasarısı geçti. Bu hamle, Çinli bir şirkete ait olan uygulamayla ilgili yıllardır süren güvenlik endişelerinde yeni bir sayfa açtı.
Birçok Batı ülkesinde yetkililer, politikacılar ve güvenlik personelinin uygulamayı iş telefonlarına yüklemeleri yasaklandı.
Peki TikTok’la ilgili en büyük üç siber endişe ne ve şirket bunlara nasıl yanıt veriyor?
TikTok “aşırı” miktarda veri topluyor
TikTok, uygulamanın aşırı miktarda veri topladığı iddiasına “endüstri uygulamalarıyla uyumlu” olduğu yanıtını veriyor.
Aşırı veri toplama iddiasına Avustralyalı bir siber şirket olan Internet 2.0’daki araştırmacılar tarafından Temmuz 2022’de yayımlanan bir siber güvenlik raporu sıklıkla kanıt olarak gösteriliyor.
Araştırmacılar uygulamanın kaynak kodunu inceledi ve “aşırı veri toplama” gerçekleştirdiğini bildirdi. Analistler, TikTok’un konum, hangi cihazın kullanıldığı ve üzerinde başka hangi uygulamaların bulunduğu gibi ayrıntıları topladığını söyledi.
Ancak Citizen Lab tarafından gerçekleştirilen benzer bir testte “diğer popüler sosyal medya platformlarına kıyasla TikTok’un kullanıcı davranışlarını izlemek için benzer türde veriler topladığı” sonucuna varıldı.
Benzer şekilde, Georgia Teknoloji Enstitüsü tarafından geçen yıl hazırlanan bir raporda da “Buradaki temel gerçek, diğer sosyal medya ve mobil uygulamaların çoğunun aynı şeyleri yapmasıdır” ifadelerine yer verildi.
TikTok, Çin hükümeti tarafından kullanıcıları gözetlemek için kullanılabilir
Şirket, Çin hükümetinin uygulamayı kullanıcıları gözetlemek için kullanabileceği iddiasına şirketin tamamen bağımsız olduğu ve “kullanıcı verilerini Çin hükümetine sağlamadığını, istense de sağlamayacağı” yanıtını veriyor.
Ancak tüm sosyal medya kullanıcıları özel verilerini sosyal ağlara teslim ettiğini biliyor. Kullanıcılara hizmetlerini ücretsiz olarak sunmaları karşılığında sosyal medya ağlarının veri topladığı bir gerçek ve bu bilgiler reklam satmak için ya da reklam vermek isteyen diğer firmalara satmak için kullanılıyor.
Eleştirmenlerin TikTok’la ilgili sorunu, Pekin merkezli teknoloji devi ByteDance’a ait olması ve onu Amerikan olmayan ana akım bir uygulama olarak benzersiz kılması. Örneğin Facebook, Instagram, Snapchat ve YouTube benzer miktarlarda veri toplamaktadır ancak hepsi ABD merkezli şirketler.
Şimdiye kadarki kanıtlar bunun sadece teorik bir risk olduğuna işaret ediyor ancak korkular 2017’de kabul edilen belirsiz bir Çin yasası tarafından körükleniyor. Çin Ulusal İstihbarat Yasası’nın yedinci maddesi, tüm Çinli kuruluşların ve vatandaşların ülkenin istihbarat çabalarını “desteklemesi, yardımcı olması ve işbirliği yapması” gerektiğini belirtiyor.
Ancak Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar bu cümlenin bağlamından koparıldığını savunuyor ve yasanın kullanıcıların ve özel şirketlerin haklarını koruyan uyarılar da içerdiğine dikkat çekiyor.
Ancak 2022’de ByteDance, Pekin merkezli çalışanlarından birkaçının, konumlarını izlemek ve medyaya bilgi sızdırdığından şüphelenilen TikTok çalışanlarıyla buluşup buluşmadıklarını kontrol etmek için ABD ve İngiltere’deki en az iki gazetecinin verilerine eriştiğini kabul etti. TikTok’un sözcüsü verilere erişen çalışanların işten çıkarıldığını söyledi.
Firma, kullanıcı verilerinin hiçbir zaman Çin’de depolanmadığı konusunda ısrar ediyor ve ABD kullanıcı verileri için Teksas’ta, vatandaşlarından gelen veriler için de Avrupa’daki tesislerde veri merkezleri inşa ediyor.
Şirket ayrıca AB’de diğer tüm sosyal ağlardan çok daha ileri giderek Avrupa’daki tesislerinde tüm veri kullanımını denetlemek üzere bağımsız bir siber güvenlik şirketini görevlendirdi. TikTok, “Avrupalı kullanıcılarımızın verileri özel olarak tasarlanmış koruyucu bir ortamda korunmaktadır ve yalnızca sıkı bağımsız gözetim ve doğrulamaya tabi olan onaylı çalışanlar tarafından erişilebilir” diyor.
TikTok bir “beyin yıkama” aracı olarak kullanılabilir
Kasım 2022’de Federal Soruşturma Bürosu Direktörü Christopher Wray, ABD milletvekillerine “Çin hükümeti… etki operasyonları için kullanılabilecek tavsiye algoritmasını kontrol edebilir” dedi.
Ancak TikTok, topluluk yönergelerinin “topluluğumuza veya daha geniş kitlelere zarar verebilecek yanlış bilgileri yasakladığını ve buna koordine edilmiş gerçek dışı davranışlarda bulunmanın da dahil olduğunu” savunuyor.
TikTok’un sadece Çin’de bulunan kardeş uygulaması Douyin’in yoğun bir şekilde sansürlenmesi ve genç kullanıcı tabanı için eğitici ve sağlıklı materyallerin viral hale gelmesini teşvik etmek üzere tasarlandığı bildirilmesi bu endişeleri daha da alevlendiriyor.
Çin’de tüm sosyal ağlar ağır bir sansüre tâbi tutuluyor ve bir internet polisi ordusu hükümeti eleştiren ya da siyasi huzursuzluk yaratan içerikleri siliyor.
TikTok’un yükselişinin başlangıcında, uygulamada yüksek profilli sansür vakaları yaşanmıştı. ABD’deki bir kullanıcının hesabı, Pekin’in Sincan’daki Müslümanlara yönelik muamelesini tartıştığı için askıya alındı. Kamuoyundan gelen şiddetli tepkilerin ardından TikTok özür diledi ve hesabı eski haline getirdi.
Citizen Lab’daki araştırmacılar TikTok ve Douyin arasında bir karşılaştırma yaptı. TikTok’un aynı siyasi sansürü uygulamadığı sonucuna vardı. Araştırmacılar 2021’de “Platform bariz bir gönderi sansürü uygulamıyor” dedi.
Georgia Teknoloji Enstitüsü analistleri ayrıca Tayvan’ın bağımsızlığı ya da Çin Başbakanı Şi Cinping‘le ilgili şakalar gibi konuları da araştırdı ve “Tüm bu kategorilerdeki videolar TikTok’ta kolayca bulunabilir. Birçoğu popüler ve yaygın olarak paylaşılıyor” sonucuna vardı.
Teorik risk
Genel tablo teorik korkulardan ve teorik risklerden oluşuyor.
Eleştirmenler TikTok’un bir “Truva atı” olduğunu savunuyor. Bu durumda zararsız görünmesine rağmen, örneğin çatışma zamanlarında güçlü bir silah olabilir.
Uygulama, 2020 yılında uygulamaya ve düzinelerce diğer Çin platformuna karşı harekete geçen Hindistan’da zaten yasaklanmış durumda.
Ancak ABD’nin TikTok’u yasaklaması platform üzerinde büyük bir etki yaratabilir zira ABD’nin müttefikleri genellikle bu tür kararlara uyuyor.
ABD, Çinli telekom devi Huawei’nin 5G altyapısında kullanılmasını engelleme çağrılarına başarıyla öncülük ettiğinde bu açıkça görülmüştü.
